10 Soruda Dövizle Sözleşme Yapma Yasağı Nedir?

Son haftaların en çok tartışma yaratan konuların başında kamuoyunun “Dövizle Sözleşme Yapma Yasağı” olarak bildiği 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile “32 sayılı Kararda” yapılan değişiktir.

32 sayılı karar bizim gibi dış ticaret işlemleri ile ilgilenen kişiler için günlük hayatın bir parçası ve önemli bir düzenlemedir.

Ancak iç ticaret işlemleri ile ilgilenenler ve vatandaşlar için belki ilk kez duyulmuş, karmaşık, farklı “nedir bu 32 sayılı karar? Dedirtecek bir hukuki düzenlemedir.

Detayları ve uygulaması Bakanlık Tarafından Belirlenecek bir düzenleme beklenmektedir. Ancak aşağıda bu konuyu sizin için 8 soru ve cevap ile değerlendirdik. Bu değerlendirmeyi mümkün olduğunda karmaşıklıktan mümkün olduğunca basit ve anlaşılır şekilde yapmaya çalıştık. Umarım faydalı olur.

1-Düzenlemenin Hukuki Niteliği Nedir?

Düzenleme Cumhurbaşkanı Kararı şeklinde yapılmıştır. Çoğu yerde bilerek ve bilmeyerek “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” ifadesi yanlış olarak kullanılmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi bambaşka bir ifadedir olup yasa yapma yetkisini ile ilgilidir.

32 Sayılı Karar kaynağını “Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu”’ndan alır ve gerçekte ikincil bir mevzuattır. Cumhurbaşkanlığı yönetim sisteminden önce Bakanlar Kurulunun çıkardığı bir idari düzenleyici işlemdir. Yeni sistem ile “Cumhurbaşkanlığı Kararı” olarak ifade edilmektedir.

2-Düzenlemeden Etkilenen Sözleşme Türleri Nedir?

Türkiye’de yerleşik kişilerin, bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki taşınır ve taşınmaz

• Menkul ve Gayrimenkul Satışı
• Taşıt ve finansal kiralama
• Menkul ve Gayrimenkul kiralama,
• Leasing
• İş ve hizmet
• Eser sözleşmelerinde

sözleşme bedeli ve sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacaktır. Bu kapsamın dışında belli istisnai durumlar söz konusudur, örneğin döviz kredisi kullanabilen kişilerin bu kapsamın dışında olacağı söylenmektedir. Yukarıda da belirtiğimiz gibi bu gibi istisnai durumları bakanlıkça belirlenecektir.

Ayrıca, düzenlemede bir geçici madde vardır. Bu madde uyarınca “edimi döviz olarak kararlaştırılmış sözleşmelerdeki döviz bedellerinin taraflarına edimi TL’ye çevirmeleri yükümlülüğünü getirmektedir. Dikkat edilirse bu yükümlülük, sadece ücretin döviz olduğu sözleşmeleri ilgilendirmektedir. Kapsama, dövize endeksli ücret ihtiva eden sözleşmeler girmemektedir. Örneğin, bir kira sözleşmesinde, kira bedeli 100 dolar yazıyorsa bu sözleşmenin uyarlanması gerekmektedir. “100 dolar karşılığı TL” yazıyorsa uyarlama gerekmediği anlaşılmaktadır.

!!!DİKKAT: Bu hususu özel olarak dikkatinize çekmek istiyorum. Yazının devamını bu önemli detaya göre okumanızı tavsiye ediyorum. Bu detay sayesinde belki sözleşmeniz düzenleme dolayısı ile uyarlama kapsamında olmayabilir. !!!

3-Düzenlemeden Etkilenmeyen Sözleşme Türleri?

Tartışmalı bir konu olmak ile birlikte ödünç, vekâlet, bağışlama, vedia, ardiye, yayım, ömür boyu gelir, teminat, ölünceye kadar bakma sözleşmeleri ayrıca atipik sözleşmeler; arsa payı karşılığı inşaat, factorinng, franchising, hakem, sulh, garanti, kapıcı, satış için bırakma sözleşmelerinin etkilenmeyeceği düşünülmektedir.

4-Düzenlemeye Aykırı Sözleşme Geçerli midir?

Öncelikle Sözleşme Serbestisi Anayasal Güvence altındadır. İkinci olarak Türk Medeni Kanun, Türk Borçlar Kanunu ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktöring ve Finansman Şirketleri Kanunu gereğince döviz ile sözleşme ilişkisine girmek serbesttir.

32 sayılı Karar yukarıda saydığım kanunların altında bir idari düzenleyici işlemdir. Bu kanunlar çerçevesinde kurulmuş hukuki ilişkiler geçerlidir ve taraflara hak ve borç yüklemektedir.

Ancak 32 sayılı karara uyulmaması taraflara idari yaptırım uygulanmasına sebebiyet verilebilir.

5-Düzenlemeye Uymamanın Yaptırımı Nedir?

Düzenlemeye uymama yaptırımı idari para cezasıdır. İdari para cezasının 2018 güncel rakamları alt sınır 6300 TL ile üst sınır 52.600 TL’dir.

6-Bu Yaptırımı Kim Uygulayacaktır ?

Vergi denetmenleri hazırladıkları düzenlemenin ihlal edildiğine ilişkin tespit ve raporunu Cumhuriyet Savcılıklarına ihbar edeceklerdir. Bu ihbar üzerine Cumhuriyet Savcılıkları idari para cezası verme kararı verecektir.

7-Bu Yaptırım Kararına Karşı –İtiraz Kime Ne Zaman Yapılır?

Savcılığın idari para cezası verme kararı üzerine kararın tebliğinden itibaren 15 günlük yasal süre içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilir.

8-Taraflar Döviz’den Türk Lirası’na Çevrilirken Uzlaşamazlarsa Ne Olur?

Burada bir boşluk söz konusudur. Söz konusu bedellerin TL’ye çevrilmesi tarafların anlaşmasına bağlanmıştır. Uyuşmazlık olması durumunda bu uyuşmazlığın yargıya taşınması ve uyarlama davaları açılması söz konusu olacaktır.

9-Düzenlemeye karşı piyasada ortaya çıkan çözümler nelerdir?

Uygulamada mülk sahibiyle ile kiralayan arasındaki uyum var ise o günkü kur ne is o kur üzerinden aylık ya da daha uzun süreli sözleşmeler yapılabilir.

İkinci Bir yol olarak sözleşmelerin kalan süresine bakılarak forward, vadeli işlemler ve opsiyon sözleşmelerinin kullandığı kur tahminleri kullanılarak ortalama bir anlaşma zemini hazırlanabilir.

Üçüncü bir yol olarak kısa süreli sözleşmeler yapılarak sürekli güncellenme yolunu tercih edebilir.

Dördüncü bir yol olarak eğer maliyetleriniz döviz ise kesinlikle Bankalar ile “forward sözleşmeleri” yaparak veya Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet gösteren Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasasını kullanarak döviz riskinizi en aza indirebilir.

Beşinci bir yol olarak sözleşmelerin altın, gümüş, platin, paladyum gibi değerli madenlere endeksi sözleşmeler tercih edebilir.

Altıncı yol olarak ilişkili yurt dışı şirketler kirama işlemlerine taraf olması. Devamında da alacığın temliki ve borcun nakli sözleşmeleri ile kullanımın devam etmesi.

10-Uygulamanın Ortaya Çıkardığı Sorular ve Sorunlar Nedir?

Benim yaptığım çalışma düzenleme ile ilgili olarak tam 25 adet soru ve sorunlu noktalar tespit ettim. Bu noktaların hepsini yazımda uzun uzun bahsetmek istemiyorum ancak şu 5 soruyu sizinle paylaşmak istiyorum:

• Taraflar kuru serbestçe belirleyecek midir ? Yoksa dönüşüm için resmi bir kur mu açıklanacaktır?
• Yenilen sözleşmeler neticesinde kur farkı nedeniyle ilave damga vergisinin ödenecek midir? Bu konu ile ilgili olarak özel bir istisna getirilecek midir? Dönüştürmeyi arabuluculuk süreci ile yapılması sonrasında sürecin harç ve vergiden muaf olması sebebi ile kullanımı artacak mıdır?
• Sözleşmelerden kaynaklanan takipteki alacakların akıbeti ne olacaktır?
• Daha önce doğmuş borç ile ilgili alınan dövizli çek ve senetlerin akıbetinin ne olacaktır?
• Konu yargı mercilerine taşındığında hakim ve bilirkişiler karar ve raporlarını hangi kriterlere göre hazırlayıp gerekçelendirecekler?

Yapılan düzenleme 13 eylül 2018 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 30 günlük kısa bir süre içerisine sözleşmelerin bu düzenlemeye göre tekrar yapılması beklenmektedir. Bu sürenin uzama ihtimali konuşulmakla birlikte bu kısa sure içinde bize çok titiz ve detaylı çalışma yapılmalıdır.

Bakanlığın hazırlayacağı ikinci ikincil mevzuat beklenmektedir. Umarız bu mevzuatın içinde kamuoyunun beklentisi karşılayan ve çözüm yolları içeren bir düzenleme yapılacaktır.

Son olarak, tarafların ortak bir zihniyet oluşturarak bu dönüşümün sorunsuz ve hızlıca yapmasını temenni etmekteyim. Aksi takdirde vergi dairelerine ve yargı mercilerine büyük bir iş ve dava yükü gelecektir.